Fragmenten uit het hoorspel Eerst de grond en dan het water, over en in de Sint-Annatunnel te Antwerpen. Gemaakt met Nic Castle en Sanne Aletta van Otten.
1.
Toen de tunnel werd gegraven, lang geleden, vonden de arbeiders een graf uit de steentijd. Daarin lag een meisje van vijftien jaar, met om haar heen dierenbeenderen. Ik heb dat lichaam natuurlijk nooit gezien. Ik weet ook niet waarom zij op haar vijftiende werd begraven, of wat die dieren deden in haar graf. Maar toen ik dat verhaal als kind voor de eerste keer hoorde, schoot ik drie keer ’s nachts wakker. Telkens opnieuw stond het beeld van dat skelet, dat na duizenden jaren aan de oppervlakte kwam, op mijn netvlies gebrand.
De eerste keer was ze een prinses, de dochter van het stamhoofd. Ze stierf jong en kreeg haar honden mee in het graf om haar te beschermen op weg naar het hiernamaals.
In een andere droom werd ze geofferd aan de goden, net zoals de dieren, in de hoop dat de winter dan eindelijk zou eindigen.
De laatste keer dat ik haar zag waren de dierenbeenderen van vossen, die na haar dood aan haar lichaam waren komen knagen. Maar zij, zij bleek vergiftigd te zijn en sleurde daardoor de aaseters mee in het graf.
2.
Vijfhonderdtweeënzeventig meter, dat kan ik misschien op zes minuten afleggen, als ik goed doorstap. Maar dan heb je aan beide kanten nog de roltrap, die je op een slakkengangetje eenendertig meter naar beneden en weer naar boven brengt. Hoeveel tijd kost het dan om de tunnel te doorkruisen?
Wat als de kathedraal plots in brand schiet op het moment dat je de roltrap naar beneden neemt? Of als er marsmannetjes landen op de Grote Markt? Als het lava regent, er geen water meer door de Schelde stroomt en de stad leegloopt? Of als België wereldkampioen voetbal wordt? Hoelang duurt het dan voor je dat te weten komt? Misschien komt er in de tunnel wel iemand je achterna rennen met het nieuws, of ontvang je een bericht van iemand boven de grond, als je hier voldoende bereik hebt, tenminste. Anders ben je tien minuten weg van de wereld, onder de grond, onder de Schelde, onwetend, voor je op Linkeroever weer boven water komt. En staat daar dan een menigte je op te wachten met het nieuws?
3.
Je weet dat er boven onze hoofden zoveel dieren krioelen, de meeuwen die boven het water cirkelen, de vissen in de Schelde en de Chinese wolhandkrabben op de bodem, die monsters met hun behaarde klauwen die aan boord van Aziatische schepen de haven zijn binnengekropen en alles opvreten wat ze op hun pad aantreffen, en dan onder de rivierbodem, onder de grond, wie weet hoeveel wormen en pissebedden en zoveel gekke wezens die het daglicht nooit zien… Stel je voor dat die hier allemaal zouden binnenkruipen. Daar merk je nu niks van. Je ziet hier nergens insecten of andere dieren.
Waar zouden ze van leven? Er groeien hier geen algen en geen mossen. Op de grond liggen nergens blikjes of etensresten. Wordt het hier zo netjes gehouden? Sleuren ze hier elke avond zo’n gigantische stofzuiger met de lift naar beneden en ruimen ze daarmee al het afval op? Of laten mensen echt niks achter in de tunnel, op hun tocht van hier naar ginder en terug? Behalve hier en daar een sigarettenpeukje of een plastic zakje waar wie weet wat heeft ingezeten.
Felix Sandon 